Trudności adaptacyjne dziecka trzyletniego do przedszkola i ich przyczyny

Przekroczenie progu przedszkolnego przez dzieci 3-letnie to moment, w którym wkraczają w zupełnie nowy etap swojego życia. Spotykają się z sytuacją gdzie przez dłuższy czas mogą pozostać poza domem, pod opieka osób trzecich.

Dziecko zaczyna funkcjonować w dwóch różnych środowiskach: rodzinnym i instytucjonalnym.

Instytucjonalny charakter sprawowania opieki nad dziećmi wymaga od niego pewnego podporządkowania się narzuconej jemu organizacji życia, przestrzegania pewnych reguł postępowania grupowego, trybu zaspakajania swoich podstawowych potrzeb.

Dziecko musi pogodzić się z brakiem komfortu i intymności, przebywania w gwarze, a nawet w hałasie przez kilka godzin dziennie.

Inny problem to wykształcenie u 3-latka poczucia współżycia i współdziałania. Dziecko jest przynależne do grupy, do której mówi się w liczbie mnogiej, a jest ono jeszcze w fazie silnego egocentryzmu i wymaga bliskości oraz uwagi dorosłych. Grupowy charakter życia w przedszkolu nie zaspakaja tych jego potrzeb, przeciwko czemu może się buntować. Na przeżycia w przedszkolu nakładają się zmiany w organizacji życia w rodzinie. Często wraz z faktem oddania dziecka do przedszkola wiąże się podejmowanie przez matkę pracy. Zmienia się wówczas dotychczasowy rytm dnia w rodzinie. W następstwie wcześniejszego wstawania pojawia się pośpiech, rosną wymagania rodziców, dziecku poświęca się mniej czasu.

To wszystko stanowi dla niego niezrozumiały splot wydarzeń, które mogą być odbierane jako utrata miłości matki, wywoływać poczucie opuszczenia, osamotnienia, co dodatkowo komplikuje adaptację do przedszkola.

Dziecko oderwane od bliskich boi się, że stanie się coś strasznego. Przez pierwsze dni pobytu w przedszkolu jest zdezorientowane. Nie wie z kim ma nawiązać bliższy kontakt emocjonalny i kto będzie zaspakajał jego potrzeby.

Sytuację komplikuje fakt, że jednego dnia przyjmuje się większość dzieci do grupy i od razu pozostają w niej same bez rodziców. Dziecko pozostawione przez matkę przeżywa lęk, ponieważ utraciło fizyczny kontakt z obiektem przywiązania i ma poczucie braku kontroli nad tym, co się z nim będzie działo w przedszkolu. Silnemu zagrożeniu ulega poczucie bezpieczeństwa, które jest jego najważniejszą potrzebą psychiczną. Wywołane tym napięcie emocjonalne wpływa niekorzystnie na procesy przystosowawcze do nowego środowiska. Obniża sprawność motoryczną i dezorganizuje czynności poznawcze. Dziecko zaczyna przystosowywać się i uczyć nowych zachowań w sytuacjach emocjonalnie i poznawczo trudnych.

Dramat rozstania z najbliższymi skutecznie blokuje poznawanie nowego otoczenia: dziecko jest tak skoncentrowane na swoich emocjach, że nie zwraca uwagi na otoczenie. Dlatego przedszkole i wszystko, co się w nim znajduje, długo jest dla niego obce i niezrozumiałe.

Podsumowując dla wielu dzieci pierwsze kontakty z przedszkolem są źródłem przykrych napięć emocjonalnych utrudniających im przystosowanie. Jednak przedszkole jest dobrym środowiskiem do uczenia dziecka niezależności i uspołecznienia. Kontakty z rówieśnikami uczą norm współżycia i respektowania grupy społecznej. Dziecko szybciej się do niego przystosuje i zniesie niedogodności życia zbiorowego, gdy będzie go postrzegało jako bezpieczne i atrakcyjne dla siebie.

Aby pomóc i ułatwić dziecku przekroczenie progu przedszkola został opracowany w przedszkolu program adaptacyjny dla dzieci

3-letnich,gdyż wiemy, że pierwsze doświadczenia przedszkolne rzutują później na dalszy rozwój dziecka. Jednym z elementów programu są spotkania z dziećmi i rodzicami podczas dni otwartych.

Program skierowany jest nie tylko do dzieci, ale także do ich opiekunów. Mają oni możliwość zdobycia nowych umiejętności w zakresie poprawy komunikacji w rodzinie, a tym samym do zacieśnienia więzi z własnym dzieckiem.

ADAPTACJĘ UŁATWIA :

- racjonalne podjęcie decyzji

- pozytywne nastawienie do przedszkola

- zaufanie do personelu

- wcześniejsze stworzenie okazji przebywania z innymi dorosłymi

- umożliwienie kontaktów z innymi dziećmi

- usamodzielnienie dziecka

- akceptacja dziecka, zrozumienie jego stresu, wspieranie go

- okazywanie spokoju, poczucia bezpieczeństwa podczas rozstania

- wspólne spędzanie czasu po odebraniu go z przedszkola

- ujednolicenie rytmu dnia w przedszkolu i w domu.

ADAPTACJĘ UTRUDNIA :

- niepewność decyzji

- brak zaufania do przedszkola

- podejrzliwość wobec personelu

- wyrzuty sumienia, niepokój, lęk

- brak doświadczeń społecznych w kontaktach z innymi dorosłymi i dziećmi

- nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka w czynnościach związanych z samoobsługą

- straszenie dzieci przedszkolem

- brak czasu dla dziecka

- brak zrozumienia dla trudnych zachowań dziecka, odrzucenie.

Drogi Rodzicu!

Gdy dziecko staje się przedszkolakiem warto pamiętać:

- przygotuj dziecko do rozstania,

- nie przeciągaj pożegnania w szatni, pomóż dziecku rozebrać się, pocałuj je i wyjdź,

- nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu, jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić

- nie obiecuj: jeśli pójdziesz do przedszkola, to coś dostaniesz – kiedy będziesz odbierać dziecko, możesz mu dać maleńki prezencik, ale nie może to być forma przekupywania,

- kontroluj to, co mówisz. Zamiast: już możemy wracać do domu, powiedz: teraz możemy iść do domu. To niby niewielka różnica, a jednak pierwsze zdanie ma negatywny wydźwięk,

- nie wymuszaj na dziecku, aby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w przedszkolu, to powoduje niepotrzebny stres,

- jeśli dziecko przy pożegnaniu płacze, postaraj się, żeby przez kilka dni odprowadzał je do przedszkola tata, zwykle rozstania z tatą są mniej bolesne,

- czas pobytu małych dzieci w przedszkolu nie powinien być długi. Jeśli to możliwe, w pierwszych dniach odbieraj dziecko po obiedzie. Potem stopniowo zwiększaj czas pobytu dziecka w przedszkolu,

- uwaga! Nie spóźniaj się z odbieraniem, jeśli obiecałaś, że przyjdziesz wcześniej, dotrzymaj słowa,

- pamiętaj: żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze z uśmiechem.

Wasza pociecha może łagodnie przeżyć stres rozstania i lekko znieść proces adaptacyjny.

Dlatego już teraz zachęcaj i motywuj dziecko do:

- samodzielnego mycia rąk,

- samodzielnego ubierania się,

- samodzielnego zjadania posiłków,

- korzystania z toalety, używania papieru toaletowego,

- malowania farbami, rysowania kredkami, lepienia z plasteliny,

- chodzenia jak najwięcej i nie używania wózka,

- rozstania się z butelką, smoczkiem i pampersami,

autor: Edyta Mikocka